Παρασκευή, 28 Μαΐου 2021
Η σκλήρυνση κατά πλάκας ή διαφορετικά πολλαπλή σκλήρυνση είναι μια αυτοάνοση φλεγμονώδης νόσος, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η πρώτη αναφορά στη νόσο έγινε το 1868 από τον νευρολόγο Jean – MartinCharcot. Θεωρείται απομυελινωτική ασθένεια, επειδή προσβάλλει την μυελίνη, δηλαδή το προστατευτικό περίβλημα των νευραξόνων. Οι περιοχές που προσβάλλονται σταδιακά αλλάζουν σύσταση και γίνονται σκληρές, σχηματίζοντας τις «πλάκες». Αποτελεί το συχνότερο αίτιο χρόνιων νευρολογικών ελλειμάτων μη τραυματικής αιτιολογίας σε άτομα νεαρής ηλικίας. Κάνει την εμφάνιση της συχνότερα μεταξύ των ηλικιών 15-45 και οι γυναίκες προσβάλλονται 2,3 φορές συχνότερα από τους άνδρες. Ο επιπολασμός της νόσου παρουσιάζει σημαντικές διαφορές ανάλογα με την περιοχή του πλανήτη, με την Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική να παρουσιάζουν αισθητά μεγαλύτερα ποσοστά εμφάνισης. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο επιπολασμός ανέρχεται στα 5 κρούσματα ανά 100.000 άτομα, ενώ στην Ελλάδα, ο αριθμός των πασχόντων υπολογίζεται σε 10-12 χιλιάδες. Παράλληλα, έχει παρατηρηθεί ότι η συχνότητα εμφάνισης της νόσου βαίνει αυξανόμενη τις τελευταίες δεκαετίες. Η ανάπτυξη της νόσου μπορεί να εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες όπως το γενετικό υπόβαθρο του ατόμου και το περιβάλλον διαμονής. Μπορεί να εμφανιστεί με διάφορες μορφές, με συχνότερη αυτή της υποτροπιάζουσας ή διαλείπουσας, στην οποία ανήκουν περίπου το 85% των περιπτώσεων και εκδηλώνεται με επεισόδια εμφάνισης ποικίλων νευρολογικών συμπτωμάτων, που ονομάζονται ώσεις. Η σκλήρυνση κατά πλάκας χαρακτηρίζεται από κλινική σταθερότητα. Ωστόσο, η εξέλιξη της νόσου μπορεί να διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο, με άλλους να εμφανίζουν ελαφρά συμπτώματα, ενώ άλλους να συσσωρεύουν σημαντική αναπηρία. Τα συμπτώματα της πάθησης εξαρτώνται από τις τοποθεσίες της βλάβης στο νευρικό σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, η πάθηση μπορεί να εκδηλωθεί με αδυναμία σε κάποιο άκρο, δυσκολία στον συντονισμό των κινήσεων, αίσθημα κόπωσης, προβλήματα όρασης, απώλεια αίσθησης, μυϊκούς σπασμούς, αταξία, προβλήματα στην ομιλία και στην κατάποση ή χρόνιος πόνος. Επιπλέον, η πάθηση μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες στις γνωστικές δεξιότητες του ατόμου, όπως η μνήμη, αλλά και στο συναίσθημα με συμπτώματα όπως μεταβολές στη διάθεση και κατάθλιψη. Τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να εκδηλωθούν με τη μορφή επεισοδίων ανά κάποιες εβδομάδες, υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου χαρακτηρίζονται από προοδευτικά επιδεινούμενη πορεία. Σταδιακά, μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή ατροφία , πάρεση ή παραπάρεση. Έως σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία για την σκλήρυνση κατά πλάκας, υπάρχουν όμως πολλά φάρμακα, τα οποία μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης επεισοδίων. Ο ρόλος της εργοθεραπείας στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας έχει κυρίως προστατευτικό χαρακτήρα. Ο εργοθεραπευτής οφείλει να αξιολογήσει τη συνολική εικόνα του ασθενή σε διάφορους τομείς έργου όπως οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, οι παραγωγικές δραστηριότητες και ο ελεύθερος χρόνος, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στη νευρολογική λειτουργία του. Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης εξετάζει τις γνωστικές και κινητικές δεξιότητες του ατόμου,συλλέγοντας ταυτόχρονα πληροφορίες σχετικά με το προηγούμενο λειτουργικό επίπεδο του καθώς και για το περιβάλλον διαμονής του. Στη συνέχεια, αφού συγκεντρώσει τις πληροφορίες που του είναι απαραίτητες ορίζει με την βοήθεια του ασθενούς τη στοχοθεσία του εργοθεραπευτικού προγράμματος,έχοντας ως βασικό άξονα τημείωση των συνεπειών της νόσου, την ανεξαρτησία αλλά και την ενεργή συμμετοχή του πάσχοντα στην κοινωνία. Το εργοθεραπευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει ασκήσεις που σκοπό έχουν τη διατήρηση ή την αύξηση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων, της μυϊκής δύναμης αλλά και την αναχαίτηση συμπτωμάτων όπως η σπαστικότητα, μυική ατροφία ή οι συσπάσεις μυών, ενισχύοντας παράλληλα τη φυσική κατάσταση του ατόμου. Επιπλέον, εξίσου σημαντικές αρμοδιότητες του εργοθεραπευτή είναι η πρόληψη των τραυματισμών, η αποφυγή ατυχημάτων, η εξοικονόμηση ενέργειας και η αύξηση της αυτονομίας σε δραστηριότητες αυτοφροντίδας. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της επανεκπαίδευσης σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής αλλά και με την εκπαίδευση στη χρήση βοηθημάτων, ναρθήκων ή εργονομικών προσαρμογών στο χώρο διαμονής. Καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεργασίας, ο θεραπευτής πρέπει να υποστηρίζει ψυχολογικά τον πάσχοντα και να τον ωθεί σε έναν δραστήριο και όσο το δυνατό πιο ανεξάρτητο τρόπο ζωής.
Αγγελική Π.
Τμήμα Εργοθεραπείας
Ανέλιξη Κέντρο Αποκατάστασης ΑΕ